به گزارش منابع خبری ایران یک پرواز خطوط ایران ایرتور که از تهران به مقصد استانبول پرواز کرده بود به دلیل نقص فنی به تهران بازگشته و در فرودگاه مهرآباد به زمین نشسته است.
براساس این گزارش ها اطلاعات پرواز "فرودگاه امام خمینی" تهران تایید کرده است که این هواپیما در فرودگاه مهرآباد به زمین نشسته است.
به گزارش خبرگزاری ایرنا علی کاشانی مدیر روابط عمومی "فرودگاه امام خمینی" گفت: "ساعتی قبل پرواز ۹۷۱۶ از مبداء تهران به مقصد استانبول پس از ترک فرودگاه امام خمینی با نقص فنی روبرو شد."
او افزود: "خلبان این پرواز به دنبال تشخیص نقص فنی در هواپیما، پس از دور زدن در آسمان تهران مجبور به فرود اضطراری در فرودگاه مهرآباد شده است."
به گزارش ایرنا این هواپیما از نوع ایرباس ای۳۰۰-۶۰۰ است.
گفته می شود کسی در این حادثه آسیب ندیده است.
سپاه پاسداران ایران روز ۸ ژانویه یک هواپیمای خطوط هوایی اوکراین را با شلیک دو موشک بر فراز تهران ساقط کرد، حادثه ای که به "خطای انسانی" نسبت داد.
۱۷۶ سرنشین آن هواپیما کشته شدند.
امیر ارژنگ کاظمی با نام هنری سامان، خواننده ایرانی، در حال اجرا در سفره‌خانه‌ای در شمال شهر تهران بازداشت شده است.
مقامات پلیس از او به عنوان خواننده "غیر مجاز" و "لس آنجلسی" نام برده‌اند.
نادر مرادی رئیس اماکن تهران بزرگ گفته "سامان خواننده لس آنجلسی بعد از ورود به تهران تحت رصد پلیس بود تا اینکه مطلع شدیم شب گذشته در سفره‌خانه‌ای در شمال تهران اقدام به اجرای کنسرت کرده است".
احمد خسروی، رئیس مرکز اطلاع رسانی و ارتباطات ناجا هم گفته "سامان، خواننده لس آنجلسی که بعد از ورودش به کشور سالها در تهران زندگی می‌کرد، شب گذشته در یکی از کافه‌ای شمال تهران در حال اجرای آوازخوانی دستگیر شد."
کارنامه هنری 'سامان'
امیر ارژنگ کاظمی با نام هنری سامان در کودکی به ترکیه مراجعه کرد و بعد رهسپار آمریکا شد.
با آن که نخستین آلبوم او الهه عشق در سال ۱۳۷۱ منتشر شد اما شهرت او مدیون ترانه "شمعدونی" است که با شعر مریم حیدرزاده و ملودی منوچهر چشم آذر در سال ۱۳۷۹ منتشر شد و به لطف تلویزیون‌های ایرانی نو بنیاد ماهواره‌ای در ایران و سراسر جهان شنیده شد.
شهرت سامان او را به دبی برد که در آن سالها مورد توجه گردشگران ایرانی قرار گرفته بود و کلوپ‌های شبانه اش پاتوق توریست‌هایی بود که دنبال چیزهایی می‌گشتند که در ایران نبود از جمله موسیقی زنده. سامان برای سالها در کاباره‌های ایرانی دوبی می‌خواند و از آن پس مقیم دوبی شد. بر اساس گزارش ها او در طول سال های گذشته و با از رونق افتادن بازار موسیقی ایرانی و گردشگری در دوبی ، چندین بار به ایران سفر کرده بود. در یکی از همین سفر ها در سال ۱۳۸۶ به همکاری با خوانندگان زیر زمینی از جمله یاس هم پرداخت و ترانه مشترکی به نام بازم کمه با او منتشر کرد.
او سال ۱۳۹۷ در مصاحبه‌ای درباره علت حضورش در ایران گفته "من یک ایرانی وطن پرست هستم و دوست دارم در وطن خودم به فعالیت بپردازم. نه اهل کار سیاسی هستم نه مسائل دیگرحدود دو سال است در ایران زندگی می کنم و آلبوم جدیدم را نیز که شامل ۱۶ تراک می باشد در ایران ضبط کرده ام و امیدوارم این آلبوم مورد تایید وزارت ارشاد اسلامی قرار بگیرد".
بهار سال گذشته حضور او در مراسم خاکسپاری ناصر ملک مطیعی خبرساز شده بود.
در سال گذشته شماری دیگر از هنرمندان و خواننده‌های ایرانی که سابقه فعالیت در خارج کشور داشتند پس از ورود به ایران بازداشت شده بودند. محمد خردادیان و حبیب محبیان از جمله هنرمندانی بودند که بازداشت آنها خبرساز شده بود.
وزارت خزانهداری آمریکا شش شرکت و دو فرد را به فهرست تحریم‌های خود علیه ایران اضافه کرده است.
چهار شرکت از شش شرکتی که هدف تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند با شرکت ملی نفت ایران در ارتباط هستند.
یک فرد ایرانی به نام علی بایندریان و یک شهروند چین هم به دلیل ارتباط با صنایع پتروشیمی ایران به فهرست تحریم‌ها اضافه شده‌اند.
از میان شرکت‌های تحریم‌شده، چهار شرکت در هنگ‌کنگ ثبت شده‌اند، یک شرکت چینی است و یک شرکت دیگر در امارات متحده عربی است.
تحریم‌ها تمام دارایی‌های این افراد و شرکت‌ها در آمریکا را مسدود و شرکت‌ها و افراد آمریکایی را از مبادله تجاری با آنها منع می‌کند.
موسسات مالی غیر آمریکایی هم که "مبادلات قابل توجهی" با این شرکت‌ها داشته باشند بر اساس تحریم‌های ثانوی آمریکا با مجازات این کشو روبرو می‌شوند.
تحریم‌ها ثانوی شرکت‌ها و افراد غیرآمریکایی را در صورت ارتباط مالی با کسانی که در فهرست تحریم آمریکا هستند، از حضور در بازار این کشور محروم می‌کند.
آمریکا بعد از خروج از توافق هسته‌ای ایران تحریم‌های ایران را بازگرداند و به صورت مرتب افراد ، شرکت‌ها و نهادهایی را به این فهرست اضافه می‌کند.
تنش میان ایران و آمریکا بعد از کشتن قاسم سلمیانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران و در پی آن موشک‌باران پایگاه‌های آمریکایی در عراق از سوی ایران بیش از پیش بالا گرفته است.
خطبه های نماز جمعه ۲۷ دی آیت الله خامنه ای از آنچه تصور می شد "عادی" تر بود و "تکلیف" چیزی را برای موافقان و مخالفان حکومت روشن نکرد.
آقای خامنه ای در خطبه های امروز، ۱۵ بار از کلمه "دشمن" و ۳۴ بار از کلمه "آمریکا" استفاده کرد، و ۲۳ بار به بیان دیدگاه هایی از جانب "ملت ایران" پرداخت. اما آنچه با ترکیب کلیدواژه های معمول خود ساخت، به میزانی نامعمول با پیش بینی های عده ای از ناظران از خطبه هایش شباهت داشت [برای توضیح میزان این شباهت در ادامه متن، بخش های مهم خطبه ها، در داخل علامت نقل قول مستقیم با پیش بینی دو روز پیش از محتوای آنها مقایسه شده است.]
واقعیت آن است که از وقتی اعلام شد رهبر جمهوری اسلامی ایران خطبه های جمعه را خواهد خواند، مشخص بود قرار نیست "با توجه افزایش بی اعتمادی عمومی و بالاگرفتن اعتراضات ضدحکومتی، قصد نوعی نرمش یا آشتی را با معترضان به خود داشته باشد". در عمل نیز در صحبت های امروز، رهبر چیزی نگفت که حاکی از توجه به منتقدان خود، توضیح در مورد پنهان کاری جنجالی حکومت در ماجرای سقوط هواپیما، یا نوعی عذرخواهی ار بابت این ماجرا باشد. درحقیقت، او حتی کلامی را بر زبان نراند که نشانه به رسمیت شناختن بحرانی قابل اعتنا در جمهوری اسلامی ایران باشد.
در مقابل اما، از همان ابتدا می شد انتظار داشت "انگیزه حضور او در نماز جمعه... نه آشتی یا نرمش، که بیش از هر چیز نمایش قدرت باشد"؛ تاجایی که "اولویت اصلی مراسم نماز جمعه ۲۷ دی، گردآوردن حداکثر جمعیت ممکن برای آیت الله خامنه ای از سرتاسر کشور -برای شخص او، و نه مثلا قاسم سلیمانی- و فیلمبرداری گسترده زمینی و هوایی از آنان با هدف مقابله رسانه ای با تاثیر اعتراضات خیابانی روزهای گذشته باشد".
این همان کاری است که صداو سیما، از صبح امروز به طور گسترده در حال انجامش بوده. شخص رهبر هم در خطبه های امروز، ۴۰ بار از کلیدواژه های "قوی" و "قدرت" استفاده کرد که کمتر از نصف موارد در اشاره به قدرت‌های جهانی یا قدرت خدا، و بیش از نصف موارد در اشاره به قدرت جمهوری اسلامی و اجزای آن بود.
در چارچوب ادبیات "قدرت نمایی"، رهبر جمهوری اسلامی ازجمله گفت در مراسم تشییع قاسم سلیمانی "ده‌ها میلیون" نفر "بزرگترین بدرقه جهان را شکل دادند"، و به شدت از اینکه "موشکهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پایگاه آمریکایی را در هم کوبیدند" تجلیل کرد. همچنین، اعلام کرد "سیلی زدن به قدرت متکبّر زورگوی عالم"، "پاسخ قدرتمندانه سپاه" به "ابهت آمریکا" بوده که که "با هیچ چیزی جبران نمی شود".
بیشتر بخوانید.
دفاع 'تمام قد' از فرماندهان
گذشته از اولویت نمایش قدرت، طبیعتا قابل پیش بینی بود "اولویت بعدی آقای خامنه ای در خطبه های روز جمعه، مقابله با بی اعتبار شدنِ تاریخی حکومت بر سر ماجرای هواپیما باشد". در عین حال البته تصور نمی شد رهبر "از خط قرمزهایی همچون زیر سوال رفتن سپاه پاسداران و فرماندهانش رد شود، یا حتی از تمجید از سپاه و اقدامات اخیر آن در داخل و خارج صرف نظر کند". حتی انتظار می رفت آیت الله خامنه ای تلاش کند "به نوعی خود، حکومت یا سپاه را در جایگاه مظلوم یا قربانی وقایع اخیر قرار دهد".
رد پای چنین اولویت هایی در خطبه های نماز جمعه امروز، به وضوح قابل تشخیص بود. رهبر انتقادات وارد بر حکومت در ماجرای سقوط هواپیما را چنین توصیف کرد که "عدّه‌ای سعی می کنند یوم‌الله‌های حساس این روزها [تشییع قاسم سلیمانی و حمله موشکی سپاه] را به دست فراموشی بسپارند و مسائل دیگری را مطرح کنند". آقای خامنه ای در این میان، نظام و سپاه را قربانی توطئه ای تبلیغاتی معرفی کرد که "به تبع و هدایتِ تلویزیون‌های آمریکایی و رادیوهای انگلیسی" انجام شده، و در مورد "زیرسوال رفتن سپاه" هشدار داد: "دشمن ما خوشحال شد؛ به خیال اینکه یک مستمسکی به دست آورده است که بتواند سپاه را زیر سؤال ببرد."
آیت الله خامنه ای حتی از "آن پدرمادرهایی و صاحب‌عزاهایی که با وجود اینکه دلهایشان پُر از درد و غم بود، در مقابل توطئه و وسوسه دشمن ایستادند، برخلاف آنچه که میل دشمنان بود موضع گرفتند و حرف زدند" تمجید کرد؛ که انگار یعنی صاحب‌عزاهایی که اینچنین حرف نمی زنند درگیر "توطئه و وسوسه دشمن" شده اند.
در نهایت، آقای خامنه کوچکترین اشاره ای به نادرست بودن روایت های اولیه سپاه در مورد سقوط هواپیما نکرد و هیچ سرزنشی را متوجه فرماندهان سپاه ندانست. دراقع، مشخصا از آنها تشکر هم کرد:"در این حادثه ابهام‌هایی وجود دارد. تشکر می کنیم از فرماندهان سپاه که توضیح دادند، برای مردم مطالبی را بیان کردند ولی باید حادثه پیگیری بشود و از حوادث مشابه هم باید به طور جدی پیشگیری بشود."
رهبر جمهوری اسلامی ایران، به علاوه با توصیفی حماسی از مراسم تشییع جنازه قاسم سلیمانی، از"اهانت به عکس" او (در تظاهرات معترضان خیابانی اخیر) انتقاد کرد و پرسید: "آن چند صد نفری که به عکس سردار شهیدِ باافتخار ما اهانت میکنند، آنها مردم ایرانند یا این جمعیّت میلیونی عظیمی که در خیابان ها نشان می دهند خودشان را؟"
طبیعتا، نوع اشاره آیت الله خامنه ای به ماجرای ساقط شدن هواپیما و اعتراضات بعدی، تایید کننده انتظاری محوری بود که از پیش از خطبه های امروز وجود داشت. یعنی این انتظار که نمی بایست "راجع به میزان مسئولیت‌پذیری فرمانده کل قوا در خصوص اقدامات سپاه پاسداران تصورات اغراق آمیز داشت".
IRIB
ضرورت حضور بعد از ۸ سال؟
شاید تنها ویژگی خطبه های امروز رهبر که با انتظارات اولیه تفاوت داشت این بود که تصور می شد بعد از هشت سال وقفه در حضور رهبر در مراسم جمعه، "آیت الله خامنه ای و دفتر او برای به 'تاریخ چسباندن' این خطبه ها، حداقل یک 'شگفتی لفظی' مشخص را برای مخاطبان رسانه ها و ناظران مسائل ایران مهیا کرده باشند".
واقعیت آن است که حتی اگر آقای خامنه ای و مشاورانش چنین تلاشی کرده بودند، در عمل خطبه های او، به لحاظ کلامی هم یکی از عادی ترین سخنرانی های رهبر بود.
توصیف "رزمندگان بدون مرز" برای سپاه قدس، احتمالا تنها "واقعه کلامی" قابل ذکر در سخنرانی امروز رهبر محسوب می شد. چون به طور مشخص، با توجه با آشنا بودن نام هایی چون "خبرنگاران بدون مرز" یا "پزشکان بدون مرز"، ممکن است ترجمه "رزمندگان بدن مرز" به زبان های دیگر، کلیدواژه تبلیغاتی معروفی را برای اشاره به این نیرو تولید کند که به درد موتورهای جستجوی اینترنتی هم بخورد.
در نهایت اما، صرف نظر از بازی های کلامی و نیز تلاش معمول برای "قدرت نمایی" در پوشش رسانه ای نماز جمعه، به نظر می رسد "مضمون" سخنان امروز، بسیاری از مدافعان او را در مقابل این پرسش قرار داده که ضرورت حضور رهبر در مراسم نماز جمعه بعد از هشت سال چه بوده است؟
این پرسش، به ویژه از آنجا موضوعیت یافته که در روزهای اخیر، طیفی بسیار وسیع از فعالان و چهره های حامی رهبر به بالا بردن سطح انتظارات همفکران خود از خطبه های امروز پرداخته بودند، تا آنجا که گویی آقای خامنه‌ای می خواسته در مورد معترضان داخلی، آمریکا، توافق هسته ای یا حتی دولت روحانی مواضعی "تاریخی" بگیرد.
این رویکرد، در هزاران بار تکرار عبارت هایی چون "نماز جمعه تاریخ ساز" در نوشته ها و تبلیغات حامیان حکومت در فضای مجازی بروز و ظهور داشت. حتی جمعی از چهره ها و فعالان، هشدار دادند که به خاطر نقش تعیین‌کننده خطبه ها، احتمالا بعد از مراسم نماز جمعه دشمنان نظام عملیاتی بزرگ انجام خواهند داد تا صحبت های رهبر را به حاشیه برانند. این در حالی است که اغراق نیست اگر گفته شود حتی مضمون مداحی مراسم امروز نماز جمعه (که در آن به حسن روحانی کنایه زده می شد) یا تصویر برخاستن رئیس جمهور از سجاده بلافاصله پس از پایان نماز، بیش از مضمون خطبه های آیت الله خامنه ای خبرساز شده است.
علی رغم فاصله مضمون خطبه های نمازجمعه اخیر با انتظارات ایجاد شده در میان حامیان رهبر جمهوری اسلامی ایران، البته این حامیان در آینده کماکان ناچار خواهند بود مضمون خطبه های امروز را بسیار مهم تلقی کنند. حتما طیفی از موسسات و نهادهای متصل به بودجه عمومی نیز، در مورد سخنرانی جمعه به "تولید محتوا" خواهند پرداخت.
ولی فارغ از میزان تبلیغاتی که در مورد خطبه های آقای خامنه ای انجام خواهد شد، نماز جمعه امروز بیش از هرچیز نشان دهنده تصویر رهبری پا به سن گذاشته بود که با وجود ادامه سرسختی در عرصه های داخلی و خارجی، در مواجهه با "جنس" جدید بحران های پیش روی حکومت خود، ابتکار یا سخن جدیدی ندارد.
درحقیقت، گویی مهم ترین علت خطبه خوانی آیت الله خامنه ای پس از هشت سال -در فضای پس از فراگیرشدن شعار علیه شخص او در تجمع های اعتراضی- نه بیان موضعی خاص، که صرفا نوعی یادآوریِ بلاتکلیف از "حضور" کلی رهبر در صحنه بود.
وزاری خارجه پنج کشوری که شهروندان آنها در سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین با موشک سپاه پاسداران کشته شدند، گفته‌اند که تهران باید "مسئولیت کامل" این سانحه را پذیرفته و به خانواده‌های قربانیان غرامت پرداخت کند.
آنها همچنین خواستار محاکمه عاملان سانحه شدند.
وزرای خارجه کشورهای کانادا، بریتانیا، اوکراین، سوئد و افغانستان امروز در نشستی که در لندن در رابطه با سقوط این هواپیما برگزار شد، شرکت کردند. هدف از این نشست اعمال فشار بیشتر بر حکومت ایران برای پاسخگویی درباره هدف قراردادن این هواپیمای مسافربری بود.
وزرای خارجه این پنج کشور در بیانیه‌ای که در پایان این نشست منتشر کردند، به نکاتی اشاره کردند که می‌تواند مشخص کننده "تعامل آنها" با مقامات ایران در این زمینه باشد.
از جمله اطمینان یافتن در این مورد که "ایران مسئولیت کامل سرنگون کردن هواپیمای بوئینگ ۷۵۲ را پذیرفته و وظایفش را نسبت به خانواده‌های قربانیان و سایر بخش‌ها از جمله پرداخت غرامت" انجام می‌دهد.
کشورهای شرکت کننده در این نشست همچنین خواستار "تحقیقات مستقل و شفاف بین المللی" تحت نظارت کنوانسیون سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی" با شرکت کشورهایی شدند که شهروندانشان در این سانحه کشته شدند.
در این بیانیه پنج کشور همچنین خواستار "دسترسی کامل و بدون مانع" به مقامات ایران برای فراهم کردن خدمات کنسولی و شناسایی و بازگرداندن قربانیان "با شایستگی" و براساس خواسته‌های خانواده های آنها شدند.
پس از این نشست وزرای خارجه کانادا، بریتانیا، سوئد، اوکراین و افغانستان در کنفرانسی خبری شرکت کردند.
در این نشست فیلیپ شامپین، وزیر خارجه کانادا گفت: "تنها راهی که جامعه بین المللی به ایران اعتماد کند شفاف بودن این تحقیقات است. ما از دولت ایران خواستیم که در همه مراحل شفاف عمل کند و کارشناسان بین المللی را دخالت دهد."
او همچنین گفت که ممکن است تحقیقات در این مورد "چندین ماه و یا چندین سال طول بکشد".
وزیر خارجه کانادا در این نشست خبری تاکید کرد: "می‌دانیم این حادثه اتفاق افتاده اما نمی‌دانیم که چگونه اتفاق افتاده اما تحقیقات است که نشان می‌دهد دلیل این مسئله چه بوده است.
آقای شامپین در بخش دیگری از این نشست خبری گفت که "سوالات خیلی زیادی" در مورد این سانحه وجود دارد، خانواده‌ها به همراه کشورهایی که در این نشست شرکت کردند و جامعه جهانی "همه خواستار پاسخ هستند".
او همچنین بر ضرورت جلوگیری از وقوع حوادثی مشابه تاکید کرد.
هواپیمای اوکراین؛ ضدهوایی تور چیست و از کجا وارد ایران شد؟
۱۸ دی ماه، ساعاتی پس از حمله موشکی ایران به پایگاه‌های آمریکا در عراق که به تلافی کشته شدن قاسم سلیمانی به دست آمریکا بود، یک هواپیمای مسافربری از نوع بوئینگ ۷۳۷ متعلق به خطوط هواپیمایی اوکراین دقایقی بعد از بلند شدن از فرودگاه امام خمینی تهران سقوط کرد.
منابع ایرانی علت سانحه را نقص فنی اعلام کردند اما سه روز بعد و پس از انتشار اطلاعاتی مبنی بر اصابت یک موشک به هواپیما بوسیله منابع غیر ایرانی، ایران رسما اعلام کرد که این هواپیما به اشتباه هدف پدافند سپاه پاسداران قرار گرفته است.
رهبران اوکراین و کانادا خواهان همکاری کامل ایران و مجازات مقصران شده‌اند.
فرمانده سپاه پاسداران در جلسه غیرعلنی مجلس درباره رسیدن خبر اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی در شب عملیات علیه پایگاه‌های آمریکا گفت: "ما خودمان منشا این فرضیه بودیم که موشک ما، هواپیما را ساقط کرده است. اگر ما مطرح نمی‌کردیم هیچ کس نمی‌توانست متوجه شود".
حسین سلامی که ویدیوی تقطیع شده سخنرانی‌اش پس از گذشت چند ساعت از برپایی جلسه مجلس در تلویزیون ایران پخش شد درباره ساعات اولیه چهارشنبه گفته "پدافندها باید جنگ را ادامه می‌دادند. سامانه‌ها را هم در منطقه گسترش داده بودیم". آقای سلامی درباره اپراتور پدافندی که هواپیما را هدف گرفت گفت: "خبر [احتمال شلیک] کروزها به این برادر ما داده شده بود. وقتی این هواپیما پرواز می‌کرد، او روی صفحه رادار به یقین رسیده بود که خطر جدی است".
فرمانده سپاه پاسداران گفت: "از چیزی نگران نباشید. ما فرمول همه چیز را به دست آورده‌ایم. ما اشتباه کرده‌ایم. درست است". حسین سلامی افزود: "داستان رجزخوانی آمریکا برای ایران تمام شده است". آقای سلامی درباره اطلاع رسانی درباره اصابت موشک به هواپیمای مسافربری اوکراین گفت: "بروید و ببینید که کجا یک نظام خودش فرضیه نمی‌سازد و حقیقت را می‌گوید. ما از ترس این کار را نکردیم چون ترسی وجود ندارد". "آن کار اشتباه بود ولی اتفاق افتاده. وقتی اطمینان یافتیم اعلام کردیم".
فرمانده سپاه در بخشی از سخنانش گفت: "ما تا غروب چهارشنبه به اطمینان نرسیدیم. ستاد کل نیروهای مسلح تیمی را برای بررسی تعیین کرد". وی افزود: "ما حتی قطعات را در آزمایشگاه‌ها تست نکردیم. این کار هفته‌ها طول می‌کشید". "حتی جعبه سیاه هم بازخوانی نشد. اگر می‌خواستیم همه چیز را بررسی کنیم شاید هفته‌ها به طول می‌انجامید".
آقای سلامی تاکید کرد که "خود ما کمک کردیم به اثبات این مساله؛ چون به هر شکل حادثه بزرگی بود. این تیم کارشناسی به این نتیجه رسید که در اثر خطاهایی که صورت گرفته این هواپیما سقوط کرده است". آقای سلامی گفت: "فرمانده ما که در جنگ بود و ما که در این میدان قرار داشتیم هنوز و همین الان معرکه را پایان یافته تلقی نکرده‌ایم. ما در جنگ آمریکا بوده و هستیم".
یک روز پیش از برعهده گرفتن شلیک موشک به سوی هواپیمای مسافربری اوکراین توسط نیروی هوا فضای سپاه پاسداران، علی عابدزاده، معاون وزیر راه و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ایران ساقط شدن هواپیما در اثر برخورد موشک را "از نظر علمی غیرممکن" و "شایعاتی غیرمنطقی" توصیف کرده بود.
Getty Images
علی ربیعی سخنگوی دولت ایران هم پنجشنبه گفته بود: "امروز به روش کاملا حساب شده و شناخته شده در عملیات روانی، به نقل از یک منبع آگاه از پنتاگون که خواسته نامش فاش نشود، خبر اصابت دو موشک به هواپیمای اوکراینی را با آب و تاب در رسانه ها منعکس کرده‌اند. در آینده که مشخص شد این ادعای دروغ عاری از حقیقت است هیچ کس مسئولیت این دروغ بزرگ را بر عهده نخواهد گرفت."
در پی هدف گرفته شدن این هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ متعلق به خطوط هواپیمایی اوکراین، ۱۷۶ نفر کشته شدند. بیشتر مسافران ایرانی بودند و ده‌ها نفر هم شهروندی کانادا را داشتند.
حمله به پایگاه‌های آمریکا؛ "حکیمانه‌ترین تصمیم‌تاریخ ایران"
فرمانده سپاه پاسداران در مجلس درباره شلیک موشک به پایگاه‌های آمریکا در عراق گفت: "ما می‌خواهیم از یک جنگ بزرگ با یک جنگ جلوگیری کنیم". "برای اولین‌بار ما می‌خواستیم به طور مستقیم وارد درگیری شویم. این حکمیانه‌ترین تصمیم تاریخ ایران است".
آقای سلامی با اشاره به اینکه "زیر رصد قوی‌ترین قدرت اطلاعاتی عالم" باید این عملیات تدارک می‌شد گفت: "برای تلفات انسانی هدف گذاری نکردیم. کشتن سربازان دشمن اهمیتی نداشت اما تجهیزات راهبردی دشمن آنجا وجود داشت که اهداف ما بودند".
وی همچنین گفت که در شب عملیات دو موشک از خاک ایران از کار افتاده است. آقای سلامی در واکنش به سخنان رئیس جمهوری آمریکا درباره شکست عملیات ایران گفت: "طبیعی بود".
فرمانده سپاه با بیان اینکه "حتی برای اقدام زمینی هم آماده شده بودیم" تاکید کرد که "کاملا شرایط جنگی بود. آن شب، قسم می خورم هیچکس نخوابید".
پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه، مقام‌های جمهوری اسلامی گفتند "انتقام سختی" در راه است. سپاه پاسداران بامداد چهارشنبه ۱۸ دی در عملیاتی که به نام "شهید سلیمانی" خوانده شد به دو پایگاه عراقی که مقر نیروهای آمریکایی است، با شلیک موشک حمله کرد. خبرگزاری تسنیم که به سپاه نزدیک است به نقل از یک منبع آگاه، مدعی کشته شدن ۸۰ نفر در حمله به پایگاه عین الاسد شد ولی هیچ منبع یا خبرگزاری معتبری در جهان آن را تائید نکرد.
رئیس دستگاه امنیتی اوکراین گفته است که در بررسی علت سقوط هواپیما دو فرضیه اصابت موشک یا "اقدام تروریستی" برای آنها احتمال بیشتری دارد.
ایوان باکانوف با اشاره به اولویت این دو احتمال، گفته است در حالی که بیشترین توجه‌ها به احتمال اصابت موشک جلب شده، اما سوال‌های زیادی در این زمینه وجود دارد و نباید "عجولانه" نتیجه‌گیری کرد.
همزمان وزارت خارجه اوکراین از همکاری ایران با هیات تحقیقاتی اوکراینی خبر داده است.
وادیم پریستایکو، وزیر خارجه اوکراین، گفته است که کارشناسان اعزامی این کشور به جعبه سیاه هواپیما دسترسی پیدا کرده‌اند
استیون منوچین وزیر دارایی آمریکا تحریم‌های جدید ایران را اعلام کرد.
آقای منوچین گفت: "آمریکا مقام‌های ارشد ایران را به دلیل مشارکتشان در حمله موشکی سه‌شنبه هدف تحریم قرار داده است."
"ما همچنین بزرگترین تولیدکنندگان فلزات در ایران را مشمول تحریم می کنیم و بر بخش های جدید از اقتصاد ایران از جمله ساخت و ساز، صنعت و معدن تحریم اعمال می کنیم. این تحریم‌ها تا وقتی رژیم تامین بودجه تروریسم جهانی را متوقف نکند و متعهد نشود که هیچوقت صلاح اتمی نداشته باشد ادامه می یابد."
مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا هم در کنفرانس خبری همراه با آقای منوچین شرکت کرده بود گفت تحریم‌های جدید قلب دستگاه امنیتی ایران را هدف گرفته است.
افرادی که تحریم شده‌اند:
- علی شمخانی - دبیر شورای عالی امنیت ملی
- محمدرضا آشتیانی - جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح
- علی عبداللهی - معاون هماهنگ‌کننده ستاد کل نیروهای مسلح
- غلامرضا سلیمانی - رئیس سازمان بسیج مستضعفین
- محمدرضا نقدی - معاون هماهنگ‌کننده سپاه
- محسن رضایی - دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام
- علی‌اصغر حجازی از اعضای بلندپایه بیت رهبر ایران
- محمد قمی معاون ارتباطات و امور بین‌الملل رئیس دفتر بیت رهبر ایران که گاهی در سفرهای خارجی نماینده اوست.
نهادهای خارجی که تحریم شده‌اند:
- شرکت تجاری پامچل پکن به دلیل خرید مستمر فولاد از فولاد مبارکه اصفهان
- پاور انکر لیمیتد در سیشل که برای شرکت تجاری پامچل پکن خرید می‌کرده
- شرکت دریایی هونگ‌یوان که کشتی‌اش برای حمل فولاد تولیدی فولاد مبارکه استفاده شده
شرکت فولاد مبارکه اصفهان که نیمی از فولاد ایران را تولید می‌کند پیشتر مشمول تحریم‌های آمریکا شده بود.
رکت‌های ایرانی تولیدکننده آهن، فولاد و مس که تحریم شده‌اند:
- صبا استیل
- شرکت فولاد هرمزگان
- شرکت فولاد اصفهان
- شرکت فولاد اکسین خوزستان
- شرکت فولاد خراسان
- شرکت فولاد کاوه جنوب کیش
- شرکت آلیاژهای فولادی ایران
- شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر
- شرکت معدنی و صنعتی چادرملو
- شزکت آهن و فولاد ارفع
- شرکت فولاد خوزستان
- شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان
شرکت آلومینیوم ایران که ٧٥ درصد آلومینیوم ایران را تولید می‌کند، آلومینیوم المهدی، شرکت ملی صنایع مس ایران و شرکت خلاق تدبیر پارس (تولید کننده مس) هم تحریم شده‌اند.
تخمین زده‌می‌شود که حداقل صد هزار نفر در کارگاه‌ها و کارخانه‌های تولید فلز و رقمی در همین حدود در معادن ایران کار میکنند.
برخی از این شرکت‌هایی که تحریم شدند خود چندین شرکت دیگر را در زیر مجموعه‌شان دارند.
دور قبلی تحریم وسیع صنایع فلزی ایران اردیبهشت سال گذشته اعمال شد.
به گفته حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران تحریم‌های آمریکا در سه سال اخیر حدود ۲۰۰ میلیارد دلار زیان یا کسر درآمد برای ایران داشته است.
کشته شدن ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران نشاندهنده افزایش قابل توجه تنشی است که پیش از این در سطح پایین میان آمریکا و ایران وجود داشت و پیامدهای آن می تواند بسیار قابل توجه باشد.
تلافی جویی ایران قابل انتظار است. زنجیره‌ای از اقدامات و عملیات تلافی جویانه می تواند دو کشور را به رویارویی مستقیم نزدیکتر کند. با این وضعیت آینده حضور امریکا در عراق کاملا زیر سئوال است.
و استراتژی دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا - در صورتی که اصولا استراتژی داشته باشد- بیش از هر وقت دیگر مورد آزمایش قرار خواهد گرفت.
فیلیپ گوردون هماهنگ کننده امور آمریکا در خاورمیانه و حوزه خلیج فارس در دوران باراک اوباما رئیس جمهوری سابق آمریکا، معتقد است که کشتن قاسم سلیمانی دو طرف را در یک قدمی جنگ قرار داده است.
سپاه قدس شاخه ای از نیروهای امنیتی ایران است که مسئول عملیات در خارج از این کشور است. برای سالها چه در لبنان چه در عراق و سوریه یا جاهای دیگر سلیمانی یک عنصر کلیدی در گسترش نفوذ ایران از طریق طراحی حملات یا تقویت متحدان محلی تهران بوده است.
قاسم سلیمانی از نظر واشنگتن مردی بود که دست‌اش به خون نیروهای آمریکایی آلوده بود. اما او در ایران فردی محبوب بود و به اصطلاح دقیق‌تر او اقدامات ایران علیه فشار آمریکا و تحریم‌های آن علیه ایران را رهبری می‌کرد.
نجه که اکنون باعث تعجب است این نیست که چرا قاسم سلیمانی در تیررس دونالد ترامپ بود بلکه چرا آمریکا باید در این شرایط زمانی او را هدف قرار می‌داد.
آمریکا، ایران را مسئول یک رشته از حملات موشکی کوچک علیه مقرهای نیروهای آمریکایی در عراق می‌دانست. پیش از این کشته شدن یک پیمانکار غیرنظامی آمریکایی در عراق وعملیات قبلی ایران علیه تانکرها در خلیج فارس، ساقط شدن یک هواپیمای بدون سرنشین، حتی یک حمله عمده علیه تاسیسات نفتی عربستان سعودی همه بدون پاسخ ماند.
در پی حملات موشکی علیه مقرهای نیروهای آمریکایی در عراق پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، به شبه نظامیان طرفدار ایران که گفته می‌شد پشت این حملات هستند حمله کرد. این حمله به طور بالقوه باعث تحریک به حمله به سفارت آمریکا در بغداد شد.
در توضیح تصمیم آمریکا به کشتن قاسم سلیمانی، پنتاگون نه تنها بر روی اقدامات قبلی او تمرکز کرده بلکه مصرانه گفته که این حمله به معنی یک اقدام پیشگیرانه بوده است. پنتاگون در بیانیه‌ای گفته ژنرال " فعالانه حمله به دیپلمات‌ها و نیروهای آمریکایی در عراق و سراسر منطقه را طراحی می‌کرد."
این که بعد از این چه اتفاقی خواهد افتاد سوال بزرگی است. دونالد ترامپ امیدوار است که با این اقدام هم به ایران ضربه زده باشد و هم به متحدان منطقه‌ای‌اش از جمله عربستان سعودی و اسرائیل ثابت کند که اقدامات بازدارنده آمریکا هنوز موثر است. با وجود این تقریبا غیرقابل تصور است که ایران پاسخ شدیدی نسبت به کشته شدن قاسم سلیمانی نشان ندهد. هرچند که ممکن است این پاسخ فوری نباشد.
پنج هزار نیروی آمریکایی در عراق هدف‌های بالقوه آشکار هستند. تنش در منطقه خلیج فارس افزایش خواهد یافت و تعجبی نیست که تاثیر اولیه این حمله آمریکا افزایش قیمت نفت بوده است
آمریکا و متحدانش در تدارک اقدامات دفاعی‌شان هستند. واشنگتن شماری از نیروهای تقویتی‌اش را به سفارت خود در بغداد فرستاده است. آمریکا همچنین در نظر دارد تا در صورت لزوم حضور نظامی‌اش را در منطقه به سرعت افزایش دهد.
اما در عین حال ممکن است که پاسخ ایران از بعضی جهات نامتقارن باشد به عبارت دیگر پاسخ ایران ممکن است حمله در برابر حمله نباشد. ایران ممکن است در صدد اقدام از طریق حمایت گسترده‌ای باشد که در منطقه دارد . یعنی از طریق عملیات نیابتی که سلیمانی پایه‌گذاری کرد.
به طور مثال ممکن است محاصره سفارت آمریکا در بغداد را دوباره از سرگیرد، دولت عراق را در موقعیت دشواری قرار دهد، و حضور آمریکا در عراق را زیر سوال ببرد. همچنین ممکن است تظاهراتی را در جاهای دیگر به عنوان پوششی برای عملیات سازماندهی کند.
حمله علیه فرمانده نیروی قدس سپاه نشانه آشکاری از توانایی نظامی و اطلاعاتی آمریکا است. بسیاری در منطقه برای درگذشت او سوگواری نخواهند کرد اما آیا این عاقلانه‌ترین کاری بود که دونالد ترامپ می‌توانست بکند. پنتاگون چقدر برای پیامدهای غیرقابل اجتناب آن آماده است.؟
و این حمله دقیقا چه چیزی در مورد استراتژی کلی آقای ترامپ در منطقه به ما می‌گوید. آیا این استراتژی در هر صورت تغییر کرده است؟
آیا از این پس تحمل آمریکا در برابر اقدامات ایران صفر خواهد بود؟ یا این که آقای ترامپ تنها یک فرمانده ایرانی را که بدون شک به عنوان " یک مرد خیلی بد" در نظر می‌گرفت از میان برداشته است.
.
به گفته عمادالدین باقی فعال حقوق بشر، پیام بخشنامه مرتبط با عفو زندانیان در آستانه چهلمین سال انقلاب ایران ترجیح "دزد و قاچاقچی" به "مخالف سیاسی" در جمهوری اسلامی است. باقی می‌گوید، چنین پیامی "پاشنه آشیل هر سیستمی است".
عمادالدین باقی، فعال حقوق بشر و بنیان‌گذار کمیته دفاع از حقوق زندانیان، روز گذشته جمعه ۱۹ بهمن (هشتم فوریه) با اشاره به موضوع "عفو" زندانیان ایران، در صفحه تلگرام خود نوشت که "پیام" این عفو ترجیح "دزد و قاچاقچی" در جمهوری اسلامی به "مخالف سیاسی" است.
این زندانی سیاسی سابق نوشت: «چرا به مشورت عقلای خود سیستم هم اعتنا نمی‌شود؟ اگر بخشنامه عفو با صراحت شامل مثلا محکومین تبلیغ علیه نظام و اجتماع و تبانی هم می‌شد، ارزش حقوق بشری و تأثیر بین‌المللی نیکویی داشت؛ اما پیام بخشنامه صادرشده کنونی این است که دزد و قاچاقچی و... بر مخالف سیاسی شرف دارد و این پاشنه آشیل هر سیستمی است.»
صادق آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه، چهارم بهمن‌ماه گذشته از موافقت علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی با "عفو گسترده" زندانیان به مناسبت چهل سالگی انقلاب ایران خبر داده بود. آملی لاریجانی سپس شمار مشمولان این تصمیم را "قریب به ۵۰ هزار نفر" اعلام کرده و تلویحا گفته بود که "عفو" مزبور شامل زندانیان سیاسی نمی‌شود.
عمادالدین باقی در بخش دیگری از یادداشت تلگرامی خود، با اشاره به اینکه "پیام" بخشنامه مرتبط با عفو زندانیان "ارزش عفو ۵۰ هزار نفری را هم ضایع می‌کند"، نوشته است: «البته فهرست بلند استثنائات بخشنامه در جرایم عادی هم نشان می‌دهد حجم آزادی‌ها احتمالا چنین تعدادی نخواهد بود و اگر عدد ۵۰ هزار تبلیغاتی نباشد؛ فاجعه است که این تعداد زندانی غیر از جرایم استثناءشده وجود داشته باشند.»
عمادالدین باقی "پیام" بخشنامه عفو زندانیان در ایران را "پاشنه آشیل هر سیستمی" دانسته است
باقی ادامه داده است: «گرچه آزادی هر یک نفر حتی از زندانیان جرایم عادی نیز مایه خوشنودی است؛ اما امید است دادستانی و اجرای احکام، در مقام اجرا، حساسیت روی اشخاص را نادیده گرفته و نیز محکومین جرایم امنیتی در بخشنامه را که از عفو استثنا شده‌اند، به محکومین سیاسی- عقیدتی تعمیم ندهند (بویژه که ماده ۳۰۳ ق.آ.د.ک [قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری] جرم اجتماع و تبانی را از جرایم اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی تفکیک کرده است) و با آزاد کردن آنها تأثیرات مثبتی از این بخشنامه بر جای گذارند.»
این فعال حقوق بشر در نهایت از قرار دادن "زندانیان وجدان در ردیف محکومان استثناشده" نیز ابراز تأسف کرده است.
مقام‌های جمهوری اسلامی از به‌کار بردن صفت "سیاسی" برای زندانیان عقیدتی و منتقدان و مخالفان حکومت پرهیز میکنند و آنها را "زندانی امنیتی" می‌نامند. در جزئیات بخشنامه مرتبط با عفو زندانیان نیز هیچ بندی وجود ندارد که شامل این دسته از آنان شود.
صادق آملی لاریجانی ۱۵ بهمن‌ماه گذشته موافقت رهبر جمهوری اسلامی با "عفو گسترده" زندانیان را "اقدامی بزرگ" خوانده و گفته بود که این اقدام از سوی عده‌ای "سیاسی" جلوه داده می‌شود. به گفته رئیس قوه قضائیه، این افراد خواستار آن شده‌اند که فرمان عفو شامل زندانیان سیاسی نیز بشود. آملی لاریجانی اما مدعی شد که "ما محکومی با عنوان زندانی سیاسی نداریم".
رئیس دستگاه قضایی ایران گفت: «اگر کسی اقدامی علیه امنیت مرتکب شده است، عنوان مجرمانه مستقلی دارد که باید به آن رسیدگی شود. جرم سیاسی نیز در قانون تعریف شده و رسیدگی به آن هم ساز و کارهای قانونی خود را دارد، اما در حال حاضر چنین محکومانی نداریم.»
روز جمعه نیز همزمان با انتشار خبر "ضرب و شتم" زندانیان زندان قرچک ورامین و پرتاب "گاز اشک‌آور" در محیط بسته این زندان، برخی منابع عامل این ناآرامی‌ها را اعتراض زندانیان به شمولیت و شرایط عفو عنوان کرده بودند.
ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار و فعال مدنی، در توییتر نوشته بود: «تعدادی از زندانیانی که قرار بود به مناسبت چهل سالگی انقلاب عفو شوند امروز به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند و بسیاری‌شان بدون رسیدگی پزشکی به حال خود رها شده‌اند. امروز به زندانیان غذا هم نداده‌اند. آنها زندانی عادی هستند و نه حتی سیاسی.»